هدف‌های عصبی‌شناختی در درمان بیماری اعتیاد؛ جابه‌جایی پارادایم از رفتار به شناخت

حدود هزار سال پیش، بوعلی سینا در سرزمین ما ایران، از پنج ابزار مشاهده، لمس، دق، شنیدن و مصاحبه با بیماران برای تشخیص انواع بیماری‌های قلبی بهره برده است. اما اکنون برای متخصصان قلب و عروق حتی تصور یک روز فعالیت بالینی بدون بهره‌گیری از ابزارهایی نظیر نوار قلب، اکوکاردیوگرافی یا آنژیوگرافی مقدور نیست. پیشرفت دانش علوم اعصاب شناختی و تصویر‌برداری مغزی در دهه‌ی گذشته، امیدهایی جدی را برای یک تحول بنیادین در شناخت و درمان بیماری‌های مغز و اعصاب و روان به صورت عمومی و بیماری اعتیاد به صورت خاص ایجاد نموده است. در حال حاضر جریان غالب در طب اعتیاد، متوجه خروجی‌های رفتاری در فرآیند درمان است، خروجی‌هایی نظیر مصرف نکردن مواد و پرهیز، کاهش رفتارهای پر خطر یا مانایی در مسیر درمان. اما پژوهش‌های سال‌های اخیر نشان می‌دهد این نگاه صفر و یکی رفتارگرا، همه‌ی ابعاد اثربخشی درمانی اعتیاد را پوشش نمی‌دهد، بلکه فروکاست نگرش و توجه به ابعاد ظریف شناختی ایجادکننده‌ی رفتار بهبودی می‌تواند طیف گسترده‌تری از حوزه‌های مداخلاتی را در اختیار پژوهشگران و درمانگران حوزه‌ی اعتیاد قرار دهد.